Koń pełnej krwi angielskiej

  Jeżeli spojrzy się na prawie każdą z europejskich ras koni, prawdopodobnie uda się dostrzec przynajmniej śladowy wpływ konia arabskiego. Nie ma na to lepszego przykładu niż koń pełnej krwi angielskiej, który - ceniony na całym świecie za swoją rączość, wytrzymałość i urodę - jest bezpośrednim potomkiem koni arabskich. 

   Ta wyścigowa maszyna, te tysiąc sto funtów (pięćset kilogramów) kości i mięśni, może biec z prędkością ponad czterdziestu pięciu mil (siedemdziesięciu dwóch kilometrach) na godzinę i potrafi skoczyć na odległość około trzydziestu stóp (dziewięciu metrów). Ten koń hodowany jest do wyścigów i będzie ścigać się jak wiatr, wykorzystując całą swoją siłę, aby być tym, którego łeb jako pierwszy minie celownik. Ale on nie tylko chlubi się fantastyczną siłą. Pragnienie i determinację, aby być pierwszym, koń ten ma we krwi, to echo jego stadnej przeszłości i instynktu "walcz albo uciekaj". Kto jest pierwszy, ten jest najsilniejszy, najpotężniejszy i najlepszy. Kto jest pierwszy, ten dominuje. 

   Spośród wszystkich ras na świecie folblut jest najszybszy i najcenniejszy, a ja jego wyjątkowości opiera się wielomiliardowy biznes wyścigowy i hodowlany. Tory wyścigowe Wielkiej Brytani, USA, Japonii, Australii i Nowej Zelandii drżą od wibrującego grzmotu jego kopyt, a imiona wybitnych koni powtarzane są przez stulecia. Anglia ma długą historię ścigających się koni, a kilka torów wyścigowych istniało tutaj, jeszcze zanim król Jakub I w siedemnastym wieku powołał do życia pierwszy oficjalny tor w Newmarket.

Koń pełnej krwi angielskiej może być dowolnej jednolitej
maści z wyjątkiem palomino, może mieć białe odmiany,
a najczęściej spotykane są kasztanowaty, gniade i skarogniade. Siwe folbluty zawdzięczają swoje umaszczenie
arabskim przodkom. 

  Podobno to Ryszard Lwie Serce wpadł na pomysł zorganizowania pierwszego wyścigu - dla którego ufundował trzy nagrody - na terenach Epsom. Krajowa rasa ścigających się koni została prawdopodobnie stworzona przez zmieszanie krwi hiszpańskiej, neapolitańskiej i berberyjskiej z koniem irish hobby - przodkiem kuca connemara - oraz koniem scottish galloway, jak również z innymi lokalnymi rasami. Człowiek zawsze chciał, żeby zwierzę łączyło w sobie wszechstronność i wszelkie najlepsze cechy, zaś monarchowie i szlachta, którzy uczestniczyli w wyścigach, pragnęli znaleźć rasę przeznaczoną przede wszystkim do jak najszybszego biegu.

   Pierwszym koniom wyścigowym brakowało niezwykle istotnego elementu - krwi arabskiej. W momencie pojawienia się trzech ogierów założycieli, jakimi byli: Byerley Turk, Darley Arabian i Godolphin Arabian, zrodził się koń pełnej krwi angielskiej. Jego angielska nazwa, English Thoroughbred, oznacza to samo, co słowo kehilan, a mianowicie konia hodowanego w czystości rasy.

   Z krwi Darley Arabian zrodził się Flying Childers, który z kolei dał początek wspaniałemu rodowi. Jego praprawnuk, Eclipse, był chyba najsłynniejszym koniem wyścigowym wszech czasów. We wszystkich swoich osiemnastu wyścigach pozostał niepokonany i spłodził około trzystu zwycięskich koni. Jeden z nich, Diomed, został przywieziony do Ameryki, gdzie założył swoją dynastię, a w 1873 r. po raz pierwszy ukazała się Amerykańska księga stadna, American Stud Book. 

   Od tych trzech ogierów założycieli - a około dziewięćdziesięciu trzech procent wszystkich obecnych koni pełnej krwi angielskiej wywodzi się od jednego z nich - rozpoczęła się kariera tego niewiarygodnie szybkiego konia, jakiego dziś znamy. Flying Childers, Herod, Eclipse, Diomed - który wygrał pierwsze derby, jakie rozegrano w 1780 r. - i Matchem, a później Mill Reef, Arkle i Saddler's Wells, to imiona tych, dzięki którym Anglia posiadała najszybsze konie na świecie. Te trzy pierwotne, świeże linie krwi przyniosły ze sobą urodę i wyrafinowanie, a także ważną cechę współczesnych folblutów - odwagę.

   Dzisiejszy koń wyścigowy jest zwierzęciem wielkiej urody i wspaniałej postawy, co zawdzięcza swemu arabskiemu dziedzictwu. Mierząc przeciętnie 16 dłoni, ma piękną, szczupłą głowę o prostym profilu - niepodobnym do wklęsłego profilu swoich przodków - z wielkimi, pełnymi wyrazu oczyma i szerokimi nozdrzami. 

   Folbluty biorą udział w wyścigach po raz pierwszy w wieku dwóch lat, kiedy to ich kończyny nie są może jeszcze w pełni ukształtowane, ale ich długie nogi są zdrowe i mocne, zdolne do wspaniałego, zamaszystego ruchu wyścigowców.

   Pierwsze urzędowe notatki na temat konia pełnej krwi angielskiej opublikowano w 1791 r. pod tytułem An Intruduction to a General Stud Book (Wprowadzenie do ogólnej księgi stadnej), a pierwszy tom "Ogólnej księgi stadnej" ukazał się w 1808 r. Istnienie tego pierwszego wprowadzenia zawdzięczamy niejakiemu Jamesowi Weatherby'emu, który starannie przebadał rodowody. Rodzina Weatherbych wciąż, po dziś dzień, prowadzi urzędową dokumentację dotyczącą folblutów. Dany koń może tylko wówczas ścigać się w Wielkiej Brytanii, jeżeli jest zarejestrowany u Weatherbych, a zarejestrowany u Weatherbych może być tylko wtedy, jeżeli jest pełnej krwi angielskiej. Jego imię może być wpisane do rejestru tylko wówczas, gdy składa się z osiemnastu lub mniej znaków - wliczając w to spacje i dowolne znaki interpunkcyjne - i w żaden sposób nie ma charakteru obraźliwego czy nieprzyzwoitego, aczkolwiek to ostatnie kryterium było sporadyczne, ale za to w niezapomniany sposób naruszone. 

  Pierwsze konie pełnej krwi angielskiej były zapewne mniejsze niż współczesne konie wyścigowe, choć wyższe niż ścigające się kuce, które współzawodniczyły ze sobą na dystansie czterech mil. Koń, który obecnie określany jest mianem folbluta, był hodowany tak, aby stał się wyższy i biegał szybciej na krótszych dystansach - hodowcy pragnęli, aby ich inwestycje szybciej się zwracały, zatem wyścigi stawały się coraz krótsze, a waga, która była używana do "handicapu" koni, redukowana. Ponieważ folbluty już nie musiały być trzymane w warunkach, które dawały wytrzymałość niezbędną w wyścigu na dystansie czterech mil, zaczęto je hodować w zamkniętych stajniach i żywić tak, że stworzono większego i wcześniej dojrzewającego konia. W ten sposób rasa stała się bardziej urodziwa i wyższa - pomiędzy osiemnastym a dziewiętnastym stuleciem folblut stał się o półtorej dłoni (sześć cali) wyższy - i bardziej przypominała już naszego współczesnego konia wyścigowego. Koń ten już od połowy dziewiętnastego wieku niewiele się zmienił, choć poszczególne jego linie ewoluują, dostosowując się do wymagań swojej wąskiej specjalizacji. Na przykład konie sprinterzy, ścigające się na krótkich dystansach, są na ogół wysokie i długonogie, podczas gdy biegające na dłuższe dystanse, tzw. stayery, są bardziej muskularne i mają bardziej zwięzłą budowę. Połączenie tych dwóch typów daje klasycznego konia biegającego na średnich dystansach.